بیماری واگیردار سالک | سالک بیماری عفونی پوستی
بیماری واگیردار سالک معمولا در تابستان و روزهای گرم سال جدی تر می شود. شایع‌ترین نوع این بیماری ، سالک پوستی می باشد. به عبارتی یک بیماری انگلی است. عامل بیماری سالک انگل تک یاخته‌ای است. این انگل به مدت طولانی در هوا و بویژه در خاک میتواند زنده بماند.
بیماری واگیردار سالک
گرچه ساختمان‌های جدید و معابر نو برای همه چشم‌نواز و مطلوب است اما نخاله‌هایی که از آن به جا می‌ماند
آهسته و بی‌صدا تبدیل به محل رشد انگل‌هایی میشود که یکی از سخت‌ترین بیماری‌های پوستی را ایجاد می‌کند.
این انگل‌ها بخشی از عمرشان را درون پشه‌هایی زندگی می‌کنند که همین نخاله‌ها محل سکونتشان میشود.
افزایش این نخاله‌ها در کنار افزایش کاشت صیفی‌جات در حاشیه شهرها باعث شده وزیر بهداشت نسبت به شیوع بیماری ناشی
از این انگل‌ها در ۱۷ استان هشدار دهد.
«سالک» در ایران بیماری تازه‌ای نیست.
ایران جزو هفت کانون مهم سالک دنیاست و این بیماری سالانه حدد ۱۹ هزار نفر را مبتلا می‌کند؛ بیماری‌ای که
از طریق نیش نوعی پشه ایجاد میشود و سال‌ها و گاهی تمام عمر آثار خود را روی پوست به جا
می‌گذارد.
تابستان و روزهای گرم سال که فرا می‌رسد، توصیه‌ها در رابطه به انواع بیماری‌های پوستی جدی‌تر میشود اما این‌بار وزیر
بهداشت نسبت به شیوع سالک هشدار داده است.
پشه سالک
سیدحسن هاشمی، وزیر بهداشت اعلام کرد: « بیماری سالک به دلیل افزایش کاشت صیفی‌جات در برخی شهرها و نیز نابسامانی
وضعیت نخاله‌های ساختمانی افزایش یافته است.»
وزیر بهداشت به پرسش خبرنگاران درباره سگ‌ها و گربه‌های خیابانی پاسخی نداده بود و
از قرار، دغدغه‌اش چیز دیگری بوده است.
او به وجود موش‌ها اشاره کرده و گفته بود: «وجود موش‌ها در فاصله ۵۰۰ متری مناطق مسکونی، مشکل‌ساز است؛
تعداد موش‌های منتقل کننده سالک به دلیل افزایش کاشت صیفی‌جات از جمله گوجه فرنگی در برخی شهرها و نابسامانی نخاله‌های
ساختمانی افزایش یافته است.
فعلا گرفتار موش‌ها هستیم، اجازه دهید بلایی سر موش‌ها بیاوریم تا حاشیه و مشکل جدیدی ایجاد نکنند.»
سالک نوع خشک
موش‌ها علاوه بر اینکه بیش از ۳۵ بیماری خطرناک را به انسان منتقل می‌کنند، این‌بار دارند مشکل و دردسر دیگری را شایع می‌کنند.
اگر به عارضه پوستی سالک دچار شده باشید یا کسانی را دیده باشید که به آن مبتلا شده‌اند، حتما زخم‌ها،
درد ناشی از آن و شکل ناخوشایندی را که روی پوست ایجاد می‌کند نمی‌توانید از یاد ببرید.
با این وصف، تصور کنید بیماری‌ای که برای اغلب ما غیرقابل باور است، یکباره شیوع پیدا کرده و عده‌ای
را درگیر خود کند.در همین زمینه با «دکتر امیر هوشنگ احسانی»، معاون آموزشی بیمارستان فوق تخصصی پوست رازی، درباره این
بیماری و نحوه انتقال و درمان آن صحبت کردیم.
او می‌گوید: « بیماری پوستی سالک ناشی از انگل لیشمانیا است که در کشورهای خاورمیانه از جمله افغانستان، عراق، سوریه،
ترکیه شیوع نسبتاً زیادی دارد.
متاسفانه در کشور ما هم در چندین استان این بیماری هر از چند گاهی شیوع پیدا می‌کند و ما موارد
زیادی در این استان‌ها می‌بینیم.
درصدی از آنها به تهران مراجعه می‌کنند و درصدی دیگری در همان منطقه و محل درمان می‌کنند چون در آن
منطقه و محله به دلیل شیوع سالک این بیماری را می‌شناسند.
سالک بیماری عفونی پوستی
از آنجا که این تصور بود که بیماری یک سال طول می‌کشد اسم آن را سالک گذاشته‌اند.
عامل بیماری، یک انگل است که از طریق یک پشه انتقال می‌یابد.
این بیماری در نواحی مانند دست‌ها و صورت اتفاق می‌افتد که باز است.
پشه بیشتر شب‌ها گزش دارد و روزها استراحت می‌کند.
پشه وقتی فرد را نیش می‌زند، انگل را از مخزنی گرفته و از طریق نیش وارد پوست زیر می‌کند.
انگل در آنجا رشد و ضایعه سالک را ایجاد می‌کند.
دو فرم عمده سالک را در دنیا شرح داده‌اند.
روستایی و شهری.
در نوع شهری ضایعه سالک کمتر است و معمولا نیش پشه محدود به یک یا دو نقطه و خیلی کم
سروصداتر و اصطلاحاً خشک است و ترشح ندارد.
اما سالک روستایی با تعداد ضایعات بیشتری همراه است.
ضایعات ترشح دارند و آب می‌دهند و مقدار بیشتری هم می‌مانند.
ممکن است چندین ماه فاصله بین گزش و بروز سالک طول بکشد.
مثلا دو ماه پیش حشره گزش کرده باشد و دو ماه بعد کم کم فرد می‌بیند دانه قرمزی روی پوستش
ظاهر شده و آرام آرام بزرگ و زخم میشود.
در نوع شهری زخم خشک است و در نوع روستایی زخم ترشح پیدا می‌کند.
مخزن بیماری سالک
مخزن بیماری سالک در نوع شهری و روستایی آن هم فرق می‌کند.
در نوع شهری مخزن سگ است و در نوع روستایی مخزن جوندگان هستند.
هر چقدر سطح بهداشت پایین‌تر باشد و فاضلاب‌ها با محیط ترکیب شوند این بیماری بیشتر میشود.
حتما توصیه میشود مناطقی که سالک‌خیز هستند توری داشته باشند.
فضولات حیوانی و نگه داشتن دام در محوطه خانه باعث میشود مخزن‌ها بیشتر شود.
نگه داشتن سگ باعث میشود مخزن ایجاد شود باشد و محیط مناسبی برای رشد یک بخش از دوره زندگی آن
انگل فراهم میشود.
در واقع بخشی از دوره زندگی انگل در پشه است و بخش دیگر در مخزنی که ممکن است سگ
یا جوندگان باشند و قسمت دیگری از زندگی آن در انسان است که ضایعه پوستی ایجاد می‌کند.
هر اتفاقی بیفتد که محیط آلوده و برای رشد آنها مناسب‌تر باشد ریسک انتقال سالک بیشتر میشود.
متاسفانه سالک بعضی اوقات آثار بدی از خود باقی می‌گذارد.
فردی که در صورت و دستهایش ضایعه سالک ایجاد میشود حاضر است هزینه بسیاری متحمل شود اما جای آن در
پوستش باقی نماند.
بعضی مواقع آثار زخم می‌ماند و حالت بدی ایجاد می‌کند؛ چون به هرحال بافت تخریب شده است.
درمان سالک
در درمان سالک خیلی مهم است که ما آن را زود تشخیص دهیم.
خیلی از مواقع فرد به منطقه‌ای می‌رود که سالک‌خیز است و وقتی برمی‌گردد ممکن است یک یا دو ماه طول
بکشد و بعد سالک خود را نشان دهد و خیلی دیر تشخیص داده شود.
معمولا سالک به تدریج سفتی‌ای زیر پوست ایجاد می‌کند.
ما حتماً برای تشخیص سالک، آزمایش مستقیم از آن زخم انجام می‌دهیم.
بخشی از زخم را می‌تراشیم و همکاران آزمایشگاهی زیر میکروسکوپ، انگل لیشمانیو را پیدا می‌کنند و به ما گزارش می‌دهند
که سالک در این بیمار مثبت بوده است.
ممکن است تعداد زخم‌ها خیلی زیاد باشد.
بعضی مواقع سالک غدد لنفاوی زیر را درگیر می‌کند و مانند تسبیح یا زنجیر زیر پوست به صورت دانه دانه
سفت میشود.
در این موارد حتماً درمان باید وسیع‌تر باشد.
ما در این مواقع ماده‌ای را به نام گلوکانتین به بیمار تزریق یا فریز می‌کنیم و همچنین درمان‌های خوراکی می‌دهیم.
اما هیچ‌کدام از این درمان‌ها صددرصد نیستند.
سالک
آنچه بیشتر از همه مراکز درمان و بهداشت به آن تاکید دارند، اصول پیشگیری از این بیماری است.
احسانی تاکید دارد که «قطعاً پیشگیری بهتر از درمان است.
وقتی با افرادی که سالک دارند برخورد کنید می‌فهمید که رنج زیادی کشیده‌اند.
مریض‌های دردمندی هستند که یک سال یا شش تا ۹ ماه پروسه درمانی‌شان طول می‌کشد و هر هفته یا هر
دو هفته باید آمپول تزریق کنند و روند فریز کردن را انجام دهند.
حتماً به افرادی که به مناطق سالک‌خیز مراجعه می‌کنند توصیه میشود موارد لازم برای پیشگیری را درنظر بگیرند.
بومیان آن مناطق از آنجا که خودشان سال‌ها با این موضوع روبرو بوده‌اند اصول پیشگیری را می‌دانند و بیشتر کسانی
که به این بیماری مبتلا می‌شوند از مسافران هستند.
توصیه میشود کسانی که برای اولین بار به این مناطق مراجعه می‌کنند، در اتاق‌هایی که می‌گیرند حتما توری نصب شده
باشد.
حتماً پشه‌بند با خودشان ببرند.
آنها نمی‌توانند فضولات و نخاله‌های ساختمانی را در آن محوطه جابجا کنند، چراکه این موضوع به شهرداری‌ها و مسئولان محلی
برمی‌گردد، اما بهترین توصیه به کسانی که به عنوان مسافر می‌روند استفاده از پشه‌بند و توری است، چراکه این پشه
روز می‌خوابد و شب فعال است و ارتفاع پروازش هم خیلی بالا نیست و در ارتفاع پایین پرواز می‌کند.»
ایسنا